Nhiều người tới nay vẫn chưa tin cà phê chồn là mặt hàng có thật. Lòng tự ái khiến chàng nông dân sinh trưởng giữa thủ phủ cà phê quyết xây dựng một trang trại nuôi chồn, chuyên sản xuất loại sản phẩm pha chế thứ nước uống đắt nhất kia.

Gian nan cà phê chồn thứ thiệt

Nhiều người tới nay vẫn chưa tin cà phê chồn là mặt hàng có thật. Lòng tự ái khiến chàng nông dân sinh trưởng giữa thủ phủ cà phê quyết xây dựng một trang trại nuôi chồn, chuyên sản xuất loại sản phẩm pha chế thứ nước uống đắt nhất kia.

Lập lờ thật giả

Năm 2011, trước khi Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ ba diễn ra, Công ty Cà phê Trung Nguyên đã trình làng những hộp cà phê chồn thiết kế sang trọng, tinh xảo mang tên Weasel, với giá quy ra khối lượng 3.000 USD/kg, đắt không kém giá cà phê chồn Kopi Luwak của Indonesia nổi tiếng thế giới từ lâu. Lý giải sự đắt này, Trung Nguyên kể về chuỗi quy trình mua gom từ tự nhiên hiếm quý, rồi chế biến, hạ thổ ròng rã cả năm trước khi rang xay, đóng gói, để dành tặng cỡ nguyên thủ quốc gia.

Không lâu sau đó, trên thị trường Việt Nam xuất hiện cà phê chồn “Huyền Thoại Núi”, gói giấy bạc, đặt trong hộp sơn mài, giá bán cũng bạc triệu, được giới thiệu là sản xuất từ trại nuôi chồn của anh Nguyễn Quốc Khánh ở cuối huyện Krông Păk, Đắk Lắk.

Tới Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ tư thì ôi thôi, cà phê chồn đã thành mặt hàng “trăm hoa đua nở”. Hàng chục gian hàng giới thiệu cà phê chồn, có quầy còn bày cả lồng nhốt đôi chồn hương cạnh cái hộp nhựa đựng những lọn cà phê chồn hạt thô trông khá phản cảm. Tuy nhiên, nếu bị lục vấn nguồn gốc sản phẩm, trại nuôi chồn ở đâu, có thể đưa khách hàng đến xem được không, người bán hàng sẽ trả lời vòng vo, tránh né.

Chỉ riêng ông chủ quầy cà phê chồn Kiên Cường luôn nhiệt tình đón khách tại trang trại, bởi ông luôn muốn chứng minh thứ ưu vật này có thật 100%. Tại lễ hội, quầy uống cà phê miễn phí của ông Hoàng Mạnh Cường treo rất nhiều bằng khen, giấy chứng nhận, cúp vàng chất lượng sản phẩm, được Ban tổ chức bố trí ngay gần cổng vào. Tuy nhiên, hiếm người dám mua mặt hàng duy nhất được ông “trình làng” là cà phê chồn rang xay gói nhỏ đóng hộp 200 gam giá 2 triệu đồng, rẻ so với loại cà phê chồn “tặng nguyên thủ” nhưng vẫn đắt gấp trăm lần so với nhiều loại cà phê bột khác.

Cùng ông về trang trại hơn ½ ha nuôi động vật hoang dã cách lễ hội chưa tới 1km, sau khi tìm hiểu tỉ mỉ, quan khách mới tin được cả quy trình sản xuất ra mặt hàng đắt giá rất chặt chẽ, chuyên nghiệp, khép kín này được tạo bởi mồ hôi nước mắt một nông dân. Trang trại được phép nuôi nhiều loại động vật hoang dã (rắn, trăn, dúi, nhím đá, chim trĩ, kỳ đà…) hàng nghìn con, trong nhiều dãy chuồng thoáng sạch. Ấn tượng nhất có lẽ là đàn cầy vòi hương (chồn hương) gần 200 con được chăm chút kỹ lưỡng trong từng “căn hộ”, ăn tầng dưới, ngủ tầng trên, có sân chơi rộng cửa khi đêm về. Chúng được nuôi bằng thịt và trái cây để sản xuất ra cà phê chồn vào mùa cà phê chín, bằng cách ăn những quả cà phê đỏ mọng ngon nhất rồi thải ra những lọn phân ken đặc hạt cà phê lên men sau quá trình tiêu hoá. Chủ trại nhặt lấy đặt vào khay, xếp lên kệ hong cho ráo, đưa vào lò sấy trước khi sát vỏ, rửa bằng nước lạnh, đưa vào chảo rang, xay, đóng gói. Toàn bộ quy trình được cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích ấy đã ngốn của gia đình ông Cường gần chục tỷ đồng, lấy từ tiền bán đất, bán rẫy và đủ điều kinh doanh khác, trong suốt quá trình nghiên cứu, thử nghiệm hơn 13 năm.

Quyết tạo thương hiệu riêng

Sinh năm 1962 tại Buôn Ma Thuột, giữa đồn điền cà phê, từ nhỏ đi mót cà phê cuối mùa trong rẫy với bạn cùng lứa, ông Cường đã sớm biết giá trị và sự hiếm quý của những lọn cà phê chồn rơi vãi. Khi kinh tế thị trường rộng cửa, đại gia ăn nhậu liên miên, cầy vòi hương trở thành đặc sản trong quán nhậu, cũng là lúc cà phê chồn chỉ còn là huyền thoại.



Năm 2000, tình cờ mua được 2 đôi cầy vòi hương, ông Cường tìm cách nuôi. Mất rất nhiều công sức, có nhiều đêm rơi nước mắt vì lo lắng khi chồn ốm, chồn bỏ ăn, hoang mang không biết phải chăm nó bằng những thức ăn gì, dần dà ông mới thông thuộc tập tính ăn, ngủ và sở thích của nó.

Sau lần thử nghiệm vây lưới thả chồn vào vườn cho tự ăn trái cà phê chín trên cây, bị chồn cắn đứt lưới sổng gần hết, ông rút kinh nghiệm tổ chức mua gom cà phê tuyển với giá đắt gấp 2-3 lần, về rửa sạch cho chồn ăn. Ông kể: “Nó ăn khó tính cực kỳ. Cà phê tươi chín mọng rời khỏi cành không quá một buổi, không vết trầy xước, bầm dập, đã rửa sạch đưa vào khay, nó cũng chỉ lựa ăn chừng 20%. Quả nào có vết sâu rầy, rửa kỹ mấy cũng bị nó chê. Vì vậy, chăm bẫm quanh năm cho chồn mạnh khoẻ cũng chỉ sản xuất được cà phê chồn trong 2-3 tháng, mùa cà phê chín.

Lại thêm vô số lần gõ cửa các cơ quan chức năng và ra Bắc vào Nam, ông mới hoàn tất thủ tục để được phép nuôi động vật hoang dã. Năm 2004, vạt cà phê chồn lọn thô phơi tràn lan trên sân nhà ông Cường được du khách Pháp đặc biệt chú ý, khi họ tới tham quan trại nuôi thú hoang.

Nhóm khách ấy hào hứng mua cà phê chồn làm kỷ niệm và gợi ý ông Cường nên làm thế nào biến nó thành loại hàng hoá có thể đọ với thương hiệu Kopi Luwak đang có giá hàng nghìn USD/kg của Indonesia.

Tại Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ hai, thứ ba, và quanh năm trên nhiều đoạn phố sang trọng ở TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, một số loại cà phê chồn rang xay đã được vài công ty giới thiệu với giá tương đương Kopi Luwak, nhưng ít ai biết nguyên liệu làm nên các hộp quà cao cấp ấy được mua từ trang trại ông Cường. Năm 2007, Công ty TNHH MTV ra đời, giám đốc Cường mở website giới thiệu Công ty. Được chương trình Hỗ trợ cạnh tranh toàn cầu của Đan Mạch tạo điều kiện, ông Cường mời chuyên gia Trung tâm phát triển cộng đồng đến dạy cách rang xay, chế biến đáp ứng các chỉ tiêu kỹ thuật để được cấp chứng chỉ sản phẩm an toàn. Tiếp theo, ông Cường đứng ra mở nhiều lớp tập huấn cho hàng trăm nông dân trong tỉnh, tạo mạng lưới hợp tác và chia sẻ lợi ích. Ông cũng cẩn thận gửi mẫu hàng cà phê chồn rang xay đến các trung tâm kiểm nghiệm chất lượng ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh để được phân tích, xác nhận giá trị.

Một doanh nghiệp Đài Loan đã đặt vấn đề bao tiêu toàn bộ cà phê chồn lọn thô với giá thoả thuận, ông Cường từ chối, vì muốn bảo vệ chặt chẽ thương hiệu.